Zaryadlanuvchi batareyalar

Zamonaviyyuqoritexnologiyalidunyodalityumbatareyalarnoutbuklar, planshetlar, smartfonlar, maishiytexnikavabolalaro’yinchoqlarikabiko’chmaelektronqurilmalardantortibjiddiyaerokosmikvatibbiyasbob-uskunalargachabo’lganturlixiliste’molmahsulotlaridakengqo’llaniladi.
Lityumbatareyalarxavfliyukbo’lib, TI ICAO (Xalqarofuqaroaviatsiyasitashkiloti) gamuvofiq 9-xavf sinfigakiradi, chunkiulartashishpaytidayonishxavfinitug’diradi. Shuninguchunularnitashishbirqatorcheklovlarvaqo’shimchaxavfsizlikchoralaribilanbog’liq.
Ushbumaqolayuktashishhaqidaumumiyma’lumotberadi, Xalqarohavotransportiassotsiatsiyasi (IATA) tomonidan http://www.iata.org vaAQSh Transport ta’minotitizimlarivaportlovchimoddalarxavfsizligiboshqarmasi (PHMSA) tomonidan http://phmsa.dot.gov saytidachopetilganqoidalargamuvofiq. hazmat. Bundantashqari, xalqarodengizxavfliyuklarikodeksi (IMDG), Evropadaxavfliyuklarniavtomobiltransportidatashishbo’yicha ADR qoidalariyokiKanadaningxavfliyuklarnitashishqoidalari (TDGR)

Portlash qobiliyati

Kabiboshqaxalqaroqoidalarhamqo’llaniladi. Birinchiavlodlityum-ionbatareyalariportlovchita’sirgaduchorbo’ldi. Buningsababishundaki, ko’pzaryadlash / tushirishdavrlarijarayonida (dendritlar) debnomlanuvchifazoviyshakllanishlar – daraxtgao’xshashshoxlanganstrukturaningmurakkabkristallishakllanishlari, elektrodlarningqisqatutashuvigaolibkeladivanatijada,yong’inyokiportlash. Ushbukamchilikanodmaterialinigrafitbilanalmashtirishorqalibartarafetildi. Shunga o’xshashjarayonlarkobaltoksidiasosidagilitiy-ionlibatareyalarningkatodlarida ham ishsharoitlaribuzilganda (qaytazaryadlangan) sodirbo’lgan. Zamonaviylityumbatareyalarbukamchiliklarniyo’qotdi. Biroq, lityumbatareyalarhali ham vaqti-vaqtibilanportlovchio’z-o’zidanyonishtendentsiyasininamoyishetadi. Hattominiatyurabatareyalaridan ham yonishintensivligijiddiyoqibatlargaolibkelishimumkin.
Aviakompaniyalarvaxalqarotashkilotlarlityumbatareyalarvaularbilanqurilmalarnihavotransportidatashishnicheklashchoralariniko’rmoqda. Lityumbatareyaningo’z-o’zidanyonishinian’anaviyvositalarbilano’chirishjudaqiyin. Noto’g’riyokishikastlanganbatareyaningtermaltezlashishijarayonidanafaqatsaqlanganelektrenergiyasiningchiqishi, balkiyonishniqo’llab-quvvatlaydiganmoddalarni, elektrolitlardanyonuvchigazlarnichiqaradiganbirqatorkimyoviyreaktsiyalar ham sodirbo’ladi. LiFePO4 elektrodlari, kislorodchiqariladi. Yonayotganbatareyahavogakirmasdanyonishimumkinvaatmosferakislorodidanizolyatsiyalashvositalariunio’chirishuchunyaroqsiz. Bundantashqari, metalllityumyonuvchivodorodgazinihosilqilishuchunsuvbilanfaolreaksiyagakirishadi, shuninguchunlityumbatareyalarnisuvbilano’chirishfaqatlityumelektrodningmassasikichikbo’lganbatareyalaruchunsamaralibo’ladi. Umumanolganda, lityumbatareyaliyong’innio’chirishsamarasiz. O’chirishningmaqsadifaqatbatareyaningharoratinipasaytirishvaolovtarqalishiningoldiniolishbo’lishimumkin.
2011-yil iyuloyidaJanubiyKoreyayaqinida Asiana Airlines 747, 2010-yil sentabroyidaBAAningDubayshahridagi UPS 747 va 2006-yil fevraloyidaFiladelfiya, Pensilvaniyashahridagi UPS DC-8 kabiaviahalokatlarparvozvaqtidalityumbatareyalaryonishibilanbog‘liq. Odatda, buyong’inlarbatareyalardagiqisqatutashuvbilanbog’liq. Himoyalanmaganhujayralarteginishpaytidaqisqatutashuvgaolibkelishimumkin, keyinesatarqalib, kattamiqdordagienergiyanichiqaradiganzanjirreaktsiyasiniboshlaydi. Lityumbatareyalar ham “termikqochibketish” ga duchkelishimumkin. Bu shunianglatadiki, agar ichkisxemabuzilganbo’lsa, ichkiharoratningoshishimumkin. Muayyanharoratdabatareyaningxujayralariissiqgazlarnichiqaraboshlaydi, o’znavbatidaqo’shnihujayralardagiharoratnioshiradi. Bu oxir-oqibatolovgaolibkeladi.
Shundayqilib, ko’psonlibatareyalarhavotashishpaytidaayniqsakeskinbo’lganmuhimxavfsizlikxavfinikeltiribchiqaradi. Nisbatankichikhodisaulkan, nazoratsizyong’ingaolibkelishimumkin.

BMT qoidalari UN3480/ UN 3481 UN3090 UN3091

Lityumbatareyalarpotentsialo’taxavflibo’lganligisababli, ulartexnikjihatdan 9-toifali materiallar – “boshqaxavfliyuklar” sifatidatasniflanadivategishlitarzdaishlovberilishi, saqlanishivatashilishikerak (UN3480 vaqo’shimchaqoidalardako’rsatilganidek). Kengtarqalganfoydalanishvaortibborayotganxavftufaylilityumbatareyalaruchun yuk tashishqoidalariqaytako’ribchiqildi.
Lityumbatareyalarnitashishbilanbog’liqxavfularningqisqatutashuviehtimolibo’lib, natijadaqonunchilikningkattaqismiuningpotentsialhalokatlioqibatlarinikamaytirishgaqaratilganqadoqlashvatashishqoidalarigaqaratilgan. Ushbuqoidalarningumumiyko’rinishiquyidagicha:
Batareyalarningbir-biribilanaloqaqilishigayo’lqo’ymaydiganqadoqlashvajo’natishusullari.
Batareyaningo’tkazuvchanyokimetallyuzasibilanaloqaqilishigato’sqinlikqiladiganqadoqlashvatashishusullari.
Yuk tashishpaytida terminal qopqoqlariningemirilishigayokitasodifiyfaollashishigaolibkelishimumkinbo’lganharakatlanishni (paketichida) oldiniolishuchunbarchabatareyalarxavfsiztarzdaqadoqlanganliginimajburiytekshirish.
LityumbatareyalarnitashishBMTning 4 ta nizomibilansamaralitartibgasolinadi, garchisizxavfsizyetkazibberishnita’minlash (yokihechbo’lmagandaxavfniilojiborichakamaytirish) uchunbajarishingizkerakbo’lgananiqjarayongata’sirqilishimumkinbo’lganko’plabg’alatiholatlarmavjud.
UN 3090 – Lityum metall batareyalar (o’zlari tomonidan jo’natiladi)
UN 3480 – Lityum-ion batareyalar (o’zlari tomonidan jo’natiladi)
UN 3091 – Uskunada yoki jihoz bilan o’ralgan lityum metall batareyalar
UN 3481 – Lityum-ionli batareyalar uskunada joylashgan yoki jihozlar bilan o’ralgan.
Lityum batareyalarni jo’natish uchun ishlatiladigan qadoqlash uchun turli xil yorliqlash talablari ham mavjud. Bu talablar asosan quyidagi 4 omilga qarab farqlanadi:
Taqdimetilganuskunagabatareyalar kiritilganmi (masalan, soatlar, kalkulyatorlar yoki noutbuklar)
Uskunabilanbirga (masalan, zaxira akkumulyator bilan o‘ralgan elektr asbobida)
Kichikmiqdordajo‘natiladi (bu Cheklangan Miqdorlar bilan qoplanishi mumkin – xavfli yuk tashishning to‘rtta darajasidan eng pasti)

UN3480/UN3090 qoidalarining ahamiyati

Xavfli yuk qoidalariga umuman tobe bo’lmagan juda oz miqdorda jo’natiladi (masalan, uskunaga o’rnatilgan ikkita batareya).
Lityum batareyalarni etkazib berish bilan shug’ullanadigan kompaniya yoki shaxs qoidalarga rioya qilmaslik natijasida yuzaga kelgan baxtsiz hodisa uchun to’liq va to’liq javobgar bo’ladi.
UN3480 standartiga mos keluvchi lityum batareyalar paketiga rioya qilmaslik biznes uchun jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Bu katta jarimalar, tashkilot xodimlari uchun qamoq muddati va (potentsial halokatli) baxtsiz hodisa tufayli obro’siga putur etkazishi mumkin.
Shu sababli, bugungikundako’plabtashuvchilar UN3090, UN3480 akkumulyatorlarinihavotashishuchunqabulqilmaydiyokibundaytashishnarxinisezilarlidarajadaoshiradi, buoxirgifoydalanuvchilaruchunbatareyalarningyakuniynarxigasalbiyta’sirqiladi, etkazibberishniasossizvaxarajatlarniqabulqilibbo’lmaydi.